Varen in de mist - 'Een verrassend boek'

De auteur reikt vier modellen aan om het Varen in de mist beter mogelijk te maken. Achtereenvolgens zijn dat: een 3-fasemodel, een navigatiemodel, een besturingsmodel en een managementmodel. Ze geven antwoord op de volgende vragen: In welke situatie bevinden we ons? Wat zijn onze leidende principes als organisatie? Wat is ons besturingsmodel? En: Hoe gaan we komen waar we willen zijn?

Deze modellen zijn geen gebruikelijke managementmodellen, en de kans is groot dat je er geen enkele van kent. Dat verhoogde in ieder geval mijn nieuwsgierigheid, vooral toen ik kennis nam van het 3-fase model. Dat is een routekaart langs de volgende aspecten: antwoord - herstel - opbouw. Of anders gezegd: een leidinggevende moet veiligheid bieden door empathie te tonen, hij moet vervolgens sturen op solidariteit door hoop te bieden en zal vervolgens moeten sturen op vertrouwen door gedeelde doelen op te stellen. Hoe cognitief dit model misschien ook lijkt, van de leider wordt juist andere vaardigheden verwacht dan plannen, budgetteren en controleren.

De metafoor Varen in de mist is niet slechts bedoeld als leuke titel voor het boek. Van der Sluis laat de metafoor door het hele boek terugkomen en dat maakt het krachtig.

Op het eind van elk hoofdstuk, dus wanneer ieder model uit de doeken is gedaan, biedt de auteur de lezer gespreksvragen aan. Vragen die behulpzaam kunnen zijn om de transfer van kennis over het model naar toepassing van de eigen praktijk mogelijk te maken. De witte bladzijden met aantekeningen die in elk hoofdstuk terugkomen, hadden van mij weggelaten mogen worden omdat ik niet zo snel in een boek zou schrijven. Maar dat is vanzelfsprekend zeer persoonlijk.

Het tweede model vond ik erg academisch, wat ‘hoog over' maar misschien is dat juist wel van belang voor een kapitein van een organisatie in een mistige omgeving. Dit zogenaamde navigatiemodel noemt Van der Sluis ‘De After Lockdown Navigator'.  Die zou bedoeld zijn om bestuurders en leidinggevenden te helpen hun richting te kunnen bepalen. Ik weet niet welk type organisatie de auteur op het oog had om een dergelijk model te kunnen invoeren, maar juist dit model  vereist veel kennis met begrippen als Triple P, Schumpeteriaans en Neosocialisme.

Het derde model gaat om besturing en is beter te volgen. Hoewel de lezer getrakteerd wordt op ‘holocratisch organiseren', een begrip dat nog niet voor iedereen gesneden koek zal zijn. Maar Van der Sluis legt dat goed uit: de besturing van een organisatie is als een schip: bovendeks, is dat wat de buitenwereld ziet en onderdeks is te vergelijken met de interne organisatie. Ze legt je de vraag voor of je liever bovendeks werk doet of onderdeks. Ook schrijft ze dat er commerciële schepen zijn, zonder garanties zijn en met veel onzekerheden. Als je dat allemaal te spannend vindt, dan kun je altijd een boot van de overheid nemen.

Het meest benieuwd was ik naar het vierde model, het managementmodel. Wat valt er nog toe voegen zou je denken aan alle managementmodellen die er al waren? Genoeg , als je mist en de onzekerheid als uitgangspunt neemt. Het managementmodel is niet zo diepgaand uitgewerkt, maar wellicht is dat ook de kracht ervan. Om kort te gaan is het een ‘managementreglement' over purpose en principes, losjes gebaseerd op Talebs  Antifragiel. Van der Sluis beweert: 'Een organisatie wordt schokbestendig, adaptief en veerkrachtig als dit reglement wordt nageleefd.'

Al met al is Varen in de mist een verrassend boek met als doel om bestuur en leidinggevenden met elkaar in gesprek te laten gaan over de koers van de organisatie. Zeker niet makkelijk maar wel degelijk uitdagend.

Drs. Peter de Roode is zelfstandig adviseur en trainer. Hij ondersteunt organisaties bij het invoeren van grootschalige veranderingen waarbij gedragsverandering centraal staat. Hij is auteur van de boeken Meegaan of dwarsliggen, Werkvormen voor managers en Leidinggeven kun je zelf. Samen met meerdere auteurs schreef hij onder red. van Rob van Es het boek Praktijkboek Veranderdiagnose en samen met Peter van den Boomschreef hij Theatervoorstellingen in organisaties. Naast zijn schrijfactiviteiten is hij spreker en organiseert hij trainingen en seminars over actuele managementthema's.