'Freakonomics' leest als een detective. Geen duidelijk programma, maar het min of meer intuïtief volgen van sporen en patronen die bij het onderzoeken van data naar voren komen. Daarbij ondersteund door de gereedschapskist van een econoom.
Voor een econoom is deze aanpak verrassend. Levitt weet interessante vragen te stellen over alledaagse problemen, zoals: 'Als drugsdealers zoveel geld verdienen, waarom wonen ze dan nog bij hun moeder?' Of: 'Waarom geven zwarte ouders hun kinderen namen die hun carrièrekansen belemmeren?'
Thema's die regelmatig terugkomen zijn criminaliteit, corruptie en fraude. Maar 'Freakonomics' is zeker niet alleen interessant voor 'crime fighters'. Ook voor financieel professionals is het een aanrader, omdat het boek gebaseerd is op ideeën die hun dagelijkse werkveld raken.
Aan dit boek liggen vijf basisideeën ten grondslag. Uitgewerkt demonstreren ze de relevantie van dit boek voor de dagelijkse praktijk en het ontwikkelen van een visie op het vakgebied van de financiële professional.
1. Prikkels zijn de hoeksteen van het moderne leven. Inzicht in die prikkels is de sleutel tot vrijwel elk raadsel. Als de financieel professional inzicht heeft in de belangen van de verschillende deelnemers aan het economische proces en hun prikkels begrijpt, kan hij bij het adviseren over de besturing van de organisatie beter aansluiten bij de natuurlijke behoeften, zolang deze tegelijk het doel van de organisatie dienen. Als de natuurlijke behoeften strijdig zijn met de organisatiedoelen, kunnen er maatregelen genomen worden om die te beschermen.
2. De conventionele wijsheid heeft vaak ongelijk. Boude uitspraken door deskundigen of bestuurders worden soms zonder fatsoenlijke bewijsvoering gedaan. Onderzoek voor validatie wijst nogal eens uit dat de bewering niet juist is of dat het genuanceerder ligt.
3. Spectaculaire gevolgen hebben vaak vergaande, soms zelfs nauwelijks zichtbare oorzaken. Als een probleem opgelost wordt, dan haasten bestuurders zich om te verklaren dat de verbeteringen vooral het gevolg zijn van de door hun genomen maatregelen. 'Freakonomics' toont aan dat de echte oorzaak soms verrassend anders is.
4. Weten wat je moet meten en hoe je dat moet meten, maakt een ingewikkelde wereld een stuk minder ingewikkeld. Levitt en Dubner stellen dat cijfermateriaal het schuurmiddel is waarmee je dikke lagen verwarring en tegenspraak kunt wegpoetsen. De financieel professional wordt steeds meer geconfronteerd met enorme hoeveelheden gegevens. De kunst is om hier niet in te verzuipen, ook al is de verleiding groot om in irrelevante details te blijven steken. Stel je het besturingsmodel ('key drivers') van de organisatie centraal, dan blijkt de benodigde informatie beperkt te zijn en overzichtelijk te presenteren. De discussies in het management kunnen dan weer over de kern van de zaak gaan.
5. Deskundigen gebruiken hun informatievoorsprong om hun eigen belangen te dienen, maar ze zijn met hun eigen wapens te verslaan. Financieel professionals zijn vaak typische generalisten. Ze weten binnen hun organisatie doorgaans overal net genoeg van om mee te kunnen praten, maar net te weinig om echt doorslaggevend te zijn in de belangrijke discussies.
Zorg er daarom voor dat je echte deskundigheid opbouwt op een aantal gebieden, zoals kwaliteitsmanagement, ICT-toepassingen of besturingsvraagstukken. Verdiep je in elk geval grondig in het besturingsmodel van de eigen organisatie, zodat je echte toegevoegde waarde kunt leveren. Laat je daarbij niet afleiden door conventionele waarheden, maar zoek naar de onderliggende patronen, dus de echte prikkels (motieven) van de deelnemers aan het economische proces. 'Freakonomics' helpt je op weg om deze denkwijze te ontwikkelen. Kortom: een verrassend boek dat het lezen zonder meer waard is!
