DEEL I: SPIJT IN ERE HERSTELD
1. De onzin van geen spijt hebben 13
Spijt is niet gevaarlijk of abnormaal, leidt niet af van de gestage weg naar geluk. Het is gezond en universeel, integraal onderdeel van het mens-zijn. Spijt is ook waardevol. Het maakt dingen helder. Het is leerzaam. Als het goed gebruikt wordt, hoeft het je niet naar beneden te halen; het kan je verheffen.
2. Waarom spijt ons menselijk maakt 29
Met andere woorden, het onvermogen om spijt te voelen – in zekere zin de apotheose van wat de “no regrets”-filosofie beoogt – is geen pluspunt; het is een teken van hersenschade.
3. Tenminstes en had-ik-maars 41
Twintig jaar onderzoek naar tegenfeitelijk denken legt iets vreemds bloot: gedachten over het verleden die ons een betergevoel geven zijn relatief zeldzaam, terwijl gedachten die ons een slecht gevoel geven steeds gewoner zijn. Zijn we allemaal zelf-saboterende masochisten?
4. Waarom we beter worden van spijt 53
Ga emoties niet uit de weg. Maar zwelg er ook niet in. Zie ze onder ogen. Gebruik ze als katalysator voor toekomstig gedrag. Als denken is bedoeld om te doen, kan voelen ons helpen denken.
DEEL II: SPIJT BLOOTGELEGD
5. Spijt, oppervlakkig gezien 73
Het menselijk leven strekt zich uit over meerdere terreinen – we zijn ouders, zonen, dochters, echtgenoten, partners, werknemers, bazen, investeerders, burgers, vrienden en meer. Waarom zou spijt zich dan ook niet over verschillende terreinen kunnen uitstrekken?
6. De vier belangrijkste bronnen van spijt 85
Wat zichtbaar en gemakkelijk te beschrijven is – levensgebieden als gezin, onderwijs en werk – zegt veel minder over spijt dan de verborgen architectuur van motivatie en verlangen die daaronder ligt.
7. Basisspijt 95
Basisspijt begint met een onweerstaanbare aantrekkingskracht en eindigt met een onverbiddelijke logica.
8. Risicospijt 111
In de kern van alle risicospijt ligt de gedwarsboomde mogelijkheid van groei. Niet de persoon worden – gelukkiger, moediger, meer ontwikkeld – die je had kunnen zijn. Niet binnen de beperkte duur van een leven een paar belangrijke doelen behalen.
9. Morele spijt 127
Bedrog. Ontrouw. Verraad. Heiligschennis. Soms lazen de morele spijtverhalen in de enquêtes als productieaantekeningen voor een trainingsvideo over de tien geboden.
10. Verbindingsspijt 147
Betekenisvolle relaties geven ons leven zin en voldoening. Maar als die relaties stuklopen, of dat nu opzettelijk gebeurt of niet, staan gevoelens van ongemak en gêne ons in de weg om ze weer te repareren. We zijn bang dat we onze pogingen om opnieuw contact te zoeken verpesten, dat we degenen met wie we hernieuwd contact zoeken nog meer gêne bezorgen. En deze zorgen zijn vrijwel altijd misplaatst.
11. Kansen en verplichtingen 165
De vier belangrijkste bronnen van spijt werken als een fotonegatief van het goede leven. Als we weten wat mensen het meest betreuren, kunnen we dat omdraaien om te zien waar ze de meeste waarde aan hechten.
DEEL III: SPIJT HERZIEN
12. Ongedaan maken en tenminstes gebruiken 117
Maar bij actiespijt heb ik nog altijd de mogelijkheid om het heden te herijken – om Ctrl+Z te typen op mijn existentiële toetsenbord.
13. Blootgeven, zelfcompassie en afstand nemen 187
Als we een simpel proces van drie stappen volgen, kunnen we de spijt blootleggen, reframen hoe we daarnaar en naar onszelf kijken en een les trekken uit de ervaring om onze daaropvolgende beslissingen te herzien.
14. Anticiperen op spijt 209
Als universeel geneesmiddel heeft verwachte spijt een paar gevaarlijke bijwerkingen.
Nawoord: spijt en verlossing 229
Dankwoord 234
Noten 236
