Compassievol leven

Voorwoord door Paul Gilbert 13
Voorwoord door Edel Maex bij de eerste druk 19
Woord vooraf bij de herziene druk 21
Inleiding 23

1 Benaderingen van lijden 37
1.1 Oude waarheden 38
1.1.1 De diagnose 41
1.1.2 De oorzaak 44
1.1.3 De prognose 46
1.1.4 De behandeling 47
1.2 Moderne mythen 49
1.2.1 De mythe van beheersbaarheid 50
1.2.2 De mythe van specifieke remedies 52
1.2.3 De mythe van afhankelijkheid van experts 54
1.2.4 De mythe van waardevrijheid 55
1.3 Tijdloze waarden 58
1.3.1 ‘Onderzoek alles en behoud het goede’ 58
1.3.2 ‘Behandel anderen zoals je zelf behandeld wilt worden’ 59
1.3.3 ‘Er is meer goed dan mis met ons’ 61
1.4 Oorzaken en remedies 63
1.4.1 Oorzaken van lijden: een ontmoeting tussen oost en west 64
1.4.2 Bevrijding van lijden: een huwelijk tussen oost en west 67
1.5 Van mindfulnesstraining naar compassietraining 71
1.5.1 Mindfulnesstraining in de gezondheidszorg 71
1.5.2 Compassietraining in de gezondheidszorg 74
1.6 Wetenschappelijk onderzoek 76
1.6.1 Correlatiestudies mindfulness, (zelf)compassie en gezondheid 77
1.6.2 Interventiestudies bij niet-klinische proefpersonen 81
1.6.3 Interventiestudies bij klinische proefpersonen 84
1.6.4 De neurobiologie van compassie 88

2 Compassietraining in de praktijk 97
2.1 Niet onze fout 102

Sessie 1: Drie emotieregulatiesystemen
2.1.1 Waarom hebben we compassie nodig? 102
2.1.2 Oefening ‘De ademruimte met vriendelijkheid’ 105
2.1.3 De evolutie van ons brein en ons vermogen tot compassie 106
2.1.4 Het gevaar-, jaag- en zorgsysteem 110
2.1.5 Oefening ‘De drie cirkels’ 115
2.1.6 Een kwestie van balans 116
2.1.7 Oefening ‘De veilige plek’ 118
2.1.8 Uit balans: meer stress dan rust 121
2.1.9 De balans herstellen 124
2.1.10 Oefening ‘Mildheidmeditatie – jezelf’ 125
2.1.11 Het zorgsysteem voeden 129
2.1.12 Dagboekoefening ‘Het zorgsysteem’ 133
2.1.13 Overzicht sessie 1 134
2.2 Iets wat onze liefde nodig heeft 135

Sessie 2: Stressreacties en zelfcompassie
2.2.1 Vechten, vluchten, verstarren 136
2.2.2 Oefening ‘Compassievol omgaan met weerstand’ 139
2.2.3 Tend and befriend 141
2.2.4 Zelfcompassie als antwoord op emotionele pijn 144
2.2.5 Vijf wegen naar zelfcompassie 148
2.2.6 Oefening ‘Een hand op het hart’ 150
2.2.7 Survival of the nurtured 151
2.2.8 Oefening ‘De ademruimte met compassie’ 152
2.2.9 Met obstakels omgaan 154
2.2.10 Werken met het voorstellingsvermogen 158
2.2.11 Oefening ‘De compassionele metgezel’ 161
2.2.12 Hoe zelfcompassie pijn kan doen 164
2.2.13 Dagboekoefening ‘Het gevaarsysteem’ 169
2.2.14 Overzicht sessie 2 169
2.3 Welke wolf wint? 171

Sessie 3: Innerlijke patronen
2.3.1 Oefening ‘Compassievol omgaan met verlangen’ 171
2.3.2 Welke modus overheerst? 173
2.3.3 De hunkering naar zelfwaardering 178
2.3.4 De innerlijke criticus 180
2.3.5 Schaamte en verlegenheid 182
2.3.6 Schuld 184
2.3.7 Oefening ‘Compassievol omgaan met innerlijke patronen’ 186
2.3.8 Innerlijke patronen benoemen 188
2.3.9 Oefening ‘Mildheidmeditatie – een weldoener’ 193
2.3.10 Dagboekoefening ‘Het jaagsysteem’ 194
2.3.11 Overzicht sessie 3 195
2.4 Geen modder, geen lotus 196

Sessie 4: De compassiemodus
2.4.1 De lotus van compassie 196
2.4.2 Oefening ‘Compassie belichamen’ 202
2.4.3 De kracht van het voorstellingsvermogen en ‘doen alsof’ 206
2.4.4 Oefening ‘Mildheidmeditatie - een dierbare persoon’ 209
2.4.5 Oefening ‘Mildheidmeditatie– een neutrale persoon’ 210
2.4.6 Oefening ‘Vriendelijkheid voor het lichaam’ 211
2.4.7 Bewegingsoefeningen met vriendelijkheid 213
2.4.8 Oefening ‘Lopen of wandelen met vriendelijkheid’ 214
2.4.9 Dagboekoefening ‘De innerlijke criticus’ 217
2.4.10 Overzicht sessie 4 218
2.5 Ben ik dan niet alleen? 219

Sessie 5: Zelf en anderen
2.5.1 Compassiebeoefening: zelfoverstijgend en relationeel 219
2.5.2 Oefening ‘Een compassionele brief’ 224
2.5.3 Mildheid naar anderen ontwikkelen 229
2.5.4 Oefening ‘Mildheidmeditatie – een “lastige” persoon’ 232
2.5.5 Weerstand bij het beoefenen van mildheid naar anderen 235
2.5.6 Compassioneel ademen 236
2.5.7 Dagboekoefening ‘De innerlijke helper’ 239
2.5.8 Overzicht sessie 5 240
2.6 Het liefst allemaal gelukkig 241

Sessie 6: Gedeelde menselijkheid
2.6.1 Common humanity 242
2.6.2 Vergevingsgezindheid 243
2.6.3 Vier Levensvrienden 249
2.6.4 Ontdekken wat bijdraagt aan geluk 253
2.6.5 Oefeningen voor duurzaam geluk 255
2.6.6 Oefening ‘Mildheidmeditatie – de hele wereld’ 260
2.6.7 Dagboekoefening ‘Compassie ontvangen’ 261
2.6.8 Overzicht sessie 6 262
2.6.9 Extra stilte- of oefenbijeenkomst 263
2.6.10 Oefening ‘Zitten als een paardenfluisteraar’ 264
2.6.11 Voorbeeld van een 2,5 uur durende stilte- of oefenbijeenkomst 266
2.7 Waar je ook gaat 267

Sessie 7: Compassie in het dagelijks leven
2.7.1 Oefening ‘Gelijkmoedigheid’ 267
2.7.2 Oefening ‘Medevreugde’ 270
2.7.3 Wat beweegt ons? 272
2.7.4 Bewogen door mededogen 277
2.7.5 Motivatie en keuzevrijheid 279
2.7.6 Oefening ‘Compassie ontdekken in het dagelijkse leven’ 281
2.7.7 Van formele naar informele beoefening 282
2.7.8 Praktische ethiek 284
2.7.9 Oefening ‘Een compassioneel preventieplan’ 286
2.7.10 Dagboekoefening ‘Compassie geven’ 287
2.7.11 Overzicht sessie 7 288
2.8 De vleugels uitslaan 290

Sessie 8: Compassievol leven
2.8.1 Compassie en zelfhelend vermogen 290
2.8.2 Intieme betrokkenheid 292
2.8.3 Grenzeloze openheid 295
2.8.4 Hoe verder? 300
2.8.5 Overzicht sessie 8 303

3 De compassievolle hulpverlener 305
3.1 Beoefening door de hulpverlener 306
3.2 Therapeutisch gebruikmaken van algemene inzichten 311
3.3 Compassiebeoefening leren aan cliënten 315
3.3.1 Voor welke cliënten? 317
3.3.2 Door welke trainers? 321

Lijst met audiobestanden 325
Lijst met werkbladen 327
Verder lezen, luisteren en surfen 329
Literatuur 335
Register 359
Dankwoord 371
Over de auteurs 375