Praktijkgids Arbeidsomstandigheden 2023

Woord vooraf V
Lijst van afkortingen VII

1 REGELGEVING ARBEIDSOMSTANDIGHEDEN 1
1.1 Inleiding 2
1.1.1 Waarom zorg voor arbeidsomstandigheden? 2
1.1.2 Financieel-economische motieven 3
1.1.3 Bedrijfsvoeringsmotieven 5
1.1.4 Maatschappelijke motieven 5
1.1.5 Toepassingsgebied 5
1.1.6 Doelstellingen Arbeidsomstandighedenwet 8
1.2 De arbowetgeving 10
1.2.1 Uitgangspunten 10
1.2.2 Arbobesluit en -regeling 10
1.2.3 Verplichtingen werkgever 11
1.2.4 Deskundige bijstand 12
1.2.5 Verplichtingen werknemer 13
1.2.6 Overige actoren 14
1.2.7 Samenwerking verschillende werkgevers 15
1.2.8 Arbocatalogus 15
1.2.9 Certificatie 16
1.2.10 Naleving van de Arbeidsomstandighedenwet 17
1.3 Overige arboregelgeving 19
1.3.1 Het Arbeidsomstandighedenbesluit 19
1.3.2 De Arbeidsomstandighedenregeling 23
1.3.3 Maatwerk voor werkgevers en werknemers 24
1.3.4 Bijzondere overeenkomsten 24
1.4 Handhaving 26
1.4.1 Handhavende diensten 26
1.4.2 Maatregelen die de Nederlandse Arbeidsinspectie kan nemen 27
1.4.3 Maatregelen die de individuele werknemer kan nemen 33
1.5 Aansprakelijkheid bij bedrijfsongevallen en beroepsziekten 35
1.5.1 Zorgplicht van de werkgever 35
1.5.2 Bewijslast 37
1.5.3 Opzet of bewuste roekeloosheid werknemer 38
1.5.4 Werkzaamheden 39
1.5.5 Ingeleende arbeidskrachten 42
1.5.6 Aansprakelijkheid voor hulppersonen 46
1.5.7 Aansprakelijkheid tegenover freelancer of zzp’er 47
1.5.8 Aansprakelijkheid bij bedrijfsuitjes 47
1.5.9 Beperking van de aansprakelijkheid 50
1.5.10 Goed werkgeverschap 53
1.5.11 Schade toegebracht aan de werkgever 56
1.5.12 Schade toegebracht aan een derde 57
1.5.13 Wie betaalt de schade? 58
1.5.14 Dekking van de schade 59

2 ARBOTHEMA'S 61
2.1 Verplichtingen werkgevers en werknemers 62
2.1.1 Algemene verplichtingen van de werkgever 62
2.1.2 Specifieke verplichtingen van de werkgever 65
2.1.3 Beperking van zware ongevallen met gevaarlijke stoffen 68
2.1.4 Voorlichting en onderricht 69
2.1.5 Melding ongevallen en beroepsziekten 69
2.1.6 Voorkomen van gevaar voor derden 70
2.1.7 Algemene verplichtingen van de werknemers 71
2.2 Medezeggenschap 73
2.2.1 De Arbeidsomstandighedenwet 73
2.2.2 Arbo en Medezeggenschap 76
2.2.3 Medezeggenschap en arbodienstverlening 77
2.2.4 Samenwerking medezeggenschapsorgaan - bestuurder 83
2.3 Arbodienstverlening en preventie 86
2.3.1 Verplichte deskundige bijstand 86
2.3.2 Ziekteverzuimbegeleiding 88
2.3.3 Arbeidsgezondheidskundig onderzoek 88
2.3.4 Aanstellingskeuringen 89
2.3.5 Eisen aan een arbodienst 89
2.3.6 Certificatie van een arbodienst 89
2.3.7 Relatie gecertificeerde deskundigen of arbodienst met de ondernemingsraad 90
2.4 Risico-inventarisatie en -evaluatie en plan van aanpak 91
2.4.1 Achtergrond en doel 91
2.4.2 De risico-inventarisatie en -evaluatie 91
2.4.3 Basis voor arbeidsomstandighedenbeleid 92
2.4.4 Aandachtspunten binnen de RI&E 94
2.4.5 Periodiek herhalen 96
2.4.6 Wie voert de RI&E uit? 97
2.4.7 Wettelijke toets door een kerndeskundige 97
2.4.8 Afwegen van risico's 98
2.4.9 Het plan van aanpak 98
2.4.10 De rol van de ondernemingsraad 102
2.4.11 De Nederlandse Arbeidsinspectie 102
2.4.12 RI&E bij ingebruikname machines 102
2.5 Bedrijfshulpverlening 104
2.5.1 Inleiding 104
2.5.2 Veiligheidsaanduidingen BHV 104
2.5.3 Taken voor werkgever, arbodienst en de Nederlandse Arbeidsinspectie 105
2.5.4 Risico's 106
2.5.5 BHV-plan 106
2.5.6 BHV-organisatie 107
2.5.7 Wijzigingen 110

3 ZIEKTEVERZUIM EN RE-INTEGRATIE 111
3.1 Ziekteverzuim 112
3.1.1 Loondoorbetalingsverplichting bij ziekte 113
3.1.2 De loonsanctie, ook voor vangnetters 114
3.1.3 Ziekteverzuimbeleid 118
3.1.4 Beroepsziekten 130
3.1.5 Melding en registratie van ongevallen en beroepsziekten 138
3.2 Re-integratie van (gedeeltelijk) arbeidsongeschikten 139
3.2.1 Wet verbetering poortwachter 140
3.2.2 Re-integratie-instrumenten 147
3.2.3 WIA: Regeling werkhervatting gedeeltelijk arbeidsgeschikten (WGA) 151
3.3 Ontslag arbeidsongeschikte of zieke werknemer 153
3.3.1 Langdurige arbeidsongeschiktheid 153
3.3.2 Regelmatig ziekteverzuim 156
3.3.3 Ziekmelding na ontvangst ontslagaanvraag 158
3.3.4 Arbeidsomstandigheden 158
3.3.5 Ontbinding arbeidsovereenkomst door kantonrechter 158
3.3.6 De compensatieregeling 162

4 ARBEIDSTIJDEN 166
4.1 Arbeidstijdenwet 167
4.1.1 Arbeidstijdenwet in verband met de Arbeidsomstandighedenwet 167
4.1.2 Toepassingsgebied 169
4.1.3 Uitgangspunten regeling arbeidstijden 170
4.1.4 Begrippen arbeid, arbeidstijd, rusttijd 170
4.1.5 Normen arbeidstijden en rusttijden 172
4.1.6 Plotseling onvoorziene situaties 174
4.1.7 Arbeidstijdenbesluit: aanvullingen en uitzonderingen 174
4.1.8 Overwerk 175
4.2 Nadere afspraken over arbeidstijden 178
4.2.1 Afspraken over de arbeidstijden 178
4.2.2 Afbakening cao en medezeggenschap 179
4.2.3 Reikwijdte van afspraken in collectieve regeling 180
4.2.4 Mededeling aan de werknemers 180
4.3 Bijzondere groepen 181
4.3.1 Kinderen 181
4.3.2 Zestien- en zeventienjarigen 183
4.3.3 Zwangere en pas bevallen vrouwen 183
4.4 Handhaving arbeidstijden 185
4.4.1 Nakomen van verplichtingen 185
4.4.2 Aanpak handhaving Arbeidstijdenwet 186

5 AANVULLENDE INFORMATIE EN BIJLAGEN 189
5.1 Normen werk- en rusttijden 190
5.2 Beleidsregel boeteoplegging arbeidsomstandighedenwetgeving 195

TREFWOORDENREGISTER 199