De ondertitel van 'Mensen veranderen' triggerde mij: 'Waarom, wanneer en hoe mensen (niet) veranderen'. Misschien was ik wat naïef te veronderstellen dat Yvonne Burger, Léon de Caluwé en Paul Jansen met een pasklaar antwoord zouden komen, of heb ik eroverheen gelezen, maar de ondertitel is niet zo goed uit de verf gekomen. Volgens mij heeft dat te maken met de grote hoeveelheid onderwerpen die de auteurs de lezer voorschotelen.
De kernvraag van dit boek luidt: 'Wat valt er te zeggen over de effectiviteit van een door de interventionist uitgevoerde interventie in een bepaalde context gericht op verandering van een persoon die onder meer emoties heeft?' Een dergelijke kernvraag dient natuurlijk opgeknipt te worden en daarom is het boek opgebouwd uit drie delen.
Het eerste deel gaat over mensen en hun context. Het tweede deel gaat in op de processen van veranderen en het laatste deel behandelt interventies en interveniëren. In het eerste deel sprak mij de zinsnede 'Mensen veranderen betekent verstand hebben van mensen én situaties' aan. De auteurs merken vervolgens op dat men zowel psycholoog als bedrijfskundige moet zijn. Het gaat dus om én de persoon én de situatie.
Hoewel dat inzicht niet nieuw is, is het goed om dat weer eens onder de aandacht te krijgen. Bij het 'Personalisme' zal een medewerker kunnen opmerken: 'Zo ben ik nu eenmaal'. Terwijl bij het 'Situationisme' gesteld wordt dat personen inconsistenter worden zodra zich een grotere en meer gevarieerde verzameling van situaties aandient. In het Interactionistisch standpunt kijk je niet naar een van twee aspecten, maar naar beide.
In dit eerste deel ziet de lezer ook veel theorieën over mensen voorbij komen. Zo worden theorieën als Spiral Dynamics, Human Dynamics en Enneagrammen in twee tot drie bladzijden besproken. Weliswaar is dat is een bewuste keuze van de auteurs, maar eerlijk gezegd voegt het mijns inziens weinig toe.
Een dergelijk overzicht van instrumenten zien we in het derde deel nog eens terugkomen wanneer de auteurs de lezer in zo'n vijftig bladzijden (!) een overzicht bieden van allerhande interventie-instrumenten. Daarnaast zie ik een grote overlap in het presenteren van deze interventies uit het boek 'Leren veranderen' van een van de auteurs.
Is 'Mensen veranderen' daarmee een slecht boek? Nee, verre van dat, want de informatie is diepgaand, wetenschappelijk verantwoord en biedt de lezer een prima overzicht van wat er tot nu toe verschenen is. Misschien hadden ze het 'Overzichtsboek veranderkunde' moeten noemen dan, had de lezer zich hierop kunnen instellen.
Over Peter de Roode
Drs. Peter de Roode is zelfstandig adviseur en trainer. Hij ondersteunt organisaties bij het invoeren van grootschalige veranderingen waarbij gedragsverandering centraal staat.
