Memo Plus Arbeidsovereenkomst en ontslag 2023

Voorwoord 5
Lijst van afkortingen 29

1 Sollicitatie 35
1.1 Werving 35
1.1.1 Methoden van werving 35
1.1.2 Informatieverstrekking 36
1.2 Selectie 38
1.2.1 Feitelijke procedure 38
1.2.2 Rechtsbescherming van de sollicitant 40
1.3 Juridische aspecten 41
1.3.1 Bij werving en selectie 41
1.3.2 Indienstneming 45

2 Arbeidsovereenkomst 47
2.1 Drie vormen van overeenkomsten tot het verrichten van persoonlijke arbeid 47
2.1.1 De arbeidsovereenkomst 47
2.1.2 Aanneming van werk 48
2.1.3 Opdracht 49
2.2 Vier elementen van de arbeidsovereenkomst 49
2.2.1 Algemeen 49
2.2.2 Arbeid 51
2.2.3 Loon 51
2.2.4 Gezagsverhouding 52
2.2.5 Zekere tijd 53
2.2.6 Sociale verzekeringen 53
2.3 Bijzondere groepen van werknemers en vormen van arbeidsovereenkomsten 53
2.3.1 Bestuurders vennootschappen 54
2.3.2 Minderjarigen 55
2.3.2.1 Algemeen 55
2.3.2.2 Scholing en vorming van jeugdigen 56
2.3.2.3 Werktijden voor jeugdigen 57
2.3.3 Echtgenoten 57
2.3.4 Vreemdelingen 57
2.3.5 Vakantiewerk 58
2.3.6 Leer-arbeidsovereenkomst; stageovereenkomst 59
2.3.7 Arbeidsduur 61
2.3.8 Flexibele arbeidsrelaties 62
2.3.8.1 Rechtsvermoedens 63
2.3.8.2 Afroepcontracten 65
2.3.8.3 Thuiswerk 70
2.3.8.4 De uitzendovereenkomst 71
2.3.9 Freelancer/zzp’er 74
2.3.10 De payrollovereenkomst 76
2.4 Vorm en inhoud van de arbeidsovereenkomst 77
2.4.1 Vorm en geldigheid 77
2.4.2 Beperking van de contractvrijheid 77
2.4.3 Inhoud 78
2.5 Duur van de arbeidsovereenkomst 80
2.5.1 Proeftijd 80
2.5.2 Arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd 82
2.5.3 Ketenregeling 89
2.5.4 Arbeidsovereenkomst met ontbindende voorwaarde 91
2.6 De collectieve arbeidsovereenkomst (cao) 91
2.6.1 Algemeen; doorwerking in de individuele arbeidsovereenkomst 91
2.6.2 De Wet op de collectieve arbeidsovereenkomst 93
2.6.3 De Wet op het algemeen verbindend en het onverbindend verklaren van cao’s (Wet AVV) 95
2.6.4 De cao in relatie tot de Wet op de loonvorming (WLV) en andere collectieve regelingen 97

3 Beloning 99
3.1 Bepaling van loon 99
3.1.1 Bij overeenkomst 99
3.1.2 Bij cao 99
3.1.3 Gebruikelijk loon 99
3.1.4 Wet minimumloon en minimumvakantiebijslag (WML) 100
3.1.5 Gelijk loon bij gelijke arbeid 103
3.1.6 Overwerk 104
3.2 Vormen van loon 105
3.2.1 Algemeen 105
3.2.2 Winstaandeel, provisie 105
3.2.3 Dienstwoning 105
3.3 Verschuldigdheid van loon 106
3.3.1 Geen arbeid, toch loon 106
3.3.2 Loon bij ziekte 107
3.3.3 Loon bij verhindering werknemer 111
3.3.4 Ondernemingsraadsleden tijdens vergaderingen 111
3.3.5 Verhindering van de werkgever 111
3.3.5.1 Algemeen 111
3.3.5.2 Gedeeltelijke en/of passende arbeid bij arbeidsongeschiktheid 114
3.3.5.3 Staking 116
3.3.5.4 Mup-contracten (met uitgestelde prestatieplicht) 117
3.3.6 Nietig ontslag 117
3.3.7 Loonmatiging 118
3.4 Betaling van loon 119
3.4.1 Ketenaansprakelijkheid 119
3.4.2 Wijze van voldoening; loonstrookje 120
3.4.3 Tijdstip van voldoening 121
3.4.4 Te late betaling 121
3.4.5 Verjaring 122
3.4.6 Beslag op loon 122
3.4.7 Verrekening 122
3.5 Onkostenvergoeding 123
3.5.1 Geen loon 123
3.5.2 Tussentijds wijzigen 123
3.5.3 Gebruik auto 124

4 Fiscale aspecten 125
4.1 Inleiding 125
4.2 Inkomstenbelasting 125
4.3 Loonbelasting 125
4.4 De werknemer 126
4.5 Ficties 126
4.5.1 Aanneming van werk 127
4.5.2 Artiesten en beroepssporters 128
4.5.3 Directeuren en commissarissen 128
4.5.4 Huispersoneel/dienstverlening aan huis 130
4.5.5 Regeling voor thuiswerkers/gelijkgestelden 131
4.5.6 ‘Freelance’-personeel 132
4.5.7 Goedgekeurde overeenkomsten: Wet DBA 133
4.6 Wat valt fiscaal onder loon te begrijpen? 134
4.6.1 Loon in geld 140
4.6.2 Loon in natura 140
4.6.3 Loon in de vorm van een aanspraak 144
4.6.4 Kostenvergoedingen 145
4.6.5 (Extraterritoriale) kostenvergoeding ingevolge zogenoemde 30%-regeling 146
4.6.6 Fictief loon 147
4.7 Afdracht loonbelasting 147
4.7.1 Inhoudingsplichtige 148
4.7.2 Uitbreiding kring inhoudingsplichtigen 148
4.7.3 Aanwijzing van inhoudingsplichtige 148
4.7.4 Verlegging inhoudingsplicht loonheffingen 149
4.8 Inhoudingstechniek 149
4.8.1 Tijdstip inhouding 149
4.8.2 Loontijdvak 150
4.8.3 Loonbelastingtabellen 150
4.8.4 Tabel bijzondere beloningen 151
4.8.5 Voorlopige teruggaaf op negatieve aanslag 152
4.8.6 Heffingskortingen 152
4.8.7 Administratieve en formele verplichtingen voor de inhoudingsplichtige: loonadministratie, opgaaf gegevens voor de loonheffingen, eerstedagsmelding en identificatieplicht 153
4.8.8 Samenhangende groep inhoudingsplichtigen 155
4.8.9 Sancties op niet voldoen aan administratieve en formele verplichtingen 156
4.8.10 Brutering 157
4.9 Techniek van het afdragen van loonbelasting 158
4.9.1 Afdracht op aangifte 158
4.9.2 Aangifteplicht 158
4.9.3 Betaling door afdracht op aangifte 159
4.9.4 Afdrachtverminderingen 160
4.10 Premieheffing volksverzekeringen 161
4.11 Premieheffing werknemersverzekeringen 162
4.12 Premieheffing Zorgverzekeringswet (Zvw) 162

5 Werk en verlof 165
5.1 Werk; plichten werknemer algemeen 165
5.1.1 Plicht tot arbeid; functieomschrijving 165
5.1.2 Voorschriften omtrent arbeid; werktijden 165
5.1.3 Verplichting als goed werknemer 166
5.2 Werk; plichten werkgever algemeen 166
5.2.1 Handelen als goed werkgever; Arbeidstijdenwet 166
5.2.2 Verplichting tot verschaffing van werk 168
5.2.3 Op non-actiefstelling; schorsing 168
5.3 Opdragen van andere werkzaamheden 169
5.3.1 Functieverandering en overplaatsing 169
5.3.2 Verplaatsing van het bedrijf 169
5.4 Aanbieden van passende arbeid 170
5.4.1 Gewetensbezwaren 170
5.4.2 Bij ziekte 170
5.5 Overwerk 171
5.5.1 Plicht tot overwerk; aanwezigheidsdienst 171
5.5.2 Weigering overwerk 172
5.5.3 Vergoeding voor overwerk en voor aanwezigheidsdienst 173
5.6 Arbeidsduur 173
5.6.1 Werktijdverkorting 173
5.6.2 Werktijdverkorting bij cao 174
5.6.3 Individuele werktijdverkorting 175
5.6.4 Wet flexibel werken 175
5.7 Verlof en vakantie algemeen 179
5.7.1 Regeling; algemeen 179
5.7.2 Adv-dagen 180
5.7.3 Zondag, religieuze en nationale feestdagen 180
5.8 Wet arbeid en zorg 181
5.8.1 Zwangerschaps- en bevallingsverlof 181
5.8.2 Adoptieverlof; pleegkindverlof 182
5.8.3 Geboorteverlof 182
5.8.4 Calamiteiten- en ander kort verzuimverlof 183
5.8.5 Kortdurend zorgverlof 185
5.8.6 Langdurend zorgverlof 186
5.8.7 Ouderschapsverlof 187
5.9 Recht op vakantie 189
5.9.1 Minimumduur 189
5.9.2 Recht op loon 190
5.9.3 Opbouw; duur dienstverband 190
5.10 Vaststelling tijdstip 192
5.10.1 Vaststelling door werkgever 192
5.10.2 Beperkingen vaststelling door werkgever 193
5.10.3 Niet als vakantie geldende dagen 193
5.10.4 Wijziging tijdstip 193
5.10.5 Bedrijfssluiting 194
5.11 Niet-verleende vakantie 194
5.11.1 Einde dienstbetrekking 194
5.11.2 Vervallen van vakantiedagen en verjaring 196
5.12 Vakantie en ziekte 198
5.12.1 Opbouw en ziekte 198
5.12.2 Samenloop vakantie en ziekte 198
5.12.3 Ziekte en einde dienstbetrekking 199
5.12.4 Ziekte en verjaring 199
5.12.5 Ziekte tijdens vakantie 199
5.12.6 Vakantie tijdens ziekte 200
5.13 Vakantiebijslag 200
5.13.1 Wettelijke regeling 200
5.13.2 Hoogte 200
5.13.3 Tijdstip uitbetaling 201
5.13.4 Verjaring 201

6 Overige rechten en plichten 203
6.1 Verplichtingen van de werkgever 203
6.1.1 Handelen als goed werkgever 203
6.1.2 Gelijke behandeling 206
6.1.2.1 Algemene wet gelijke behandeling 206
6.1.2.2 Gelijke behandeling van mannen en vrouwen 208
6.1.2.3 Verbod onderscheid in arbeidsduur 213
6.1.2.4 Verbod onderscheid in duur van de arbeidsovereenkomst 214
6.1.2.5 Gehandicapten 216
6.1.2.6 Leeftijdsdiscriminatie 218
6.1.3 Getuigschrift 223
6.1.4 Veiligheid binnen de onderneming 224
6.1.5 Pensioen 224
6.1.6 Aansprakelijkheid werkgever voor door werknemer geleden schade 225
6.1.6.1 Artikel 7:658 BW 225
6.1.6.2 RSI 230
6.1.6.3 Schade aan zaken van werknemer 231
6.1.6.4 Contractuele aansprakelijkheid 232
6.1.6.5 Buitencontractuele aansprakelijkheid 232
6.1.7 Aansprakelijkheid werkgever voor door werknemer veroorzaakte schade aan derden 232
6.1.8 Identificatieplicht 233
6.1.9 Privacy 234
6.2 Verplichtingen van de werknemer 236
6.2.1 Handelen als goed werknemer 236
6.2.2 Aansprakelijkheid werknemer voor door hem veroorzaakte schade 237
6.2.2.1 Aan de werkgever 237
6.2.2.2 Aan derden 237
6.3 Wijzigingsbeding 238
6.4 Concurrentiebeding 239
6.4.1 Inhoud; geldigheid 239
6.4.2 Tenietdoen 242
6.4.3 Vergoeding voor werknemer 243
6.4.4 Nakoming en schadevergoeding 243
6.4.5 Zonder concurrentiebeding 244
6.4.6 Nevenwerkzaamheden, relatiebeding 244
6.4.7 Geheimhoudingsbepaling 245
6.4.8 Auteursrecht 246
6.5 Overgang van ondernemingen 246
6.5.1 Algemeen; bescherming rechten werknemers 246
6.5.2 Werkingssfeer algemeen; fusie 248
6.5.3 Onderneming 249
6.5.4 Overgang van activiteiten/onderdeel van een onderneming 249
6.5.5 Overeenkomst 251
6.5.6 Faillissement 253
6.5.7 Overgang van rechten en plichten 254
6.5.8 Aansprakelijkheid van de oude werkgever 257
6.5.9 Ontbinding 258
6.5.10 Ontslag 258
6.6 Staking 259
6.6.1 Collectieve aspecten 259
6.6.2 Individuele aspecten 261
6.7 Collectieve rechten en plichten 262

7 Disciplinaire maatregelen 263
7.1 Algemeen 263
7.2 Boete 264
7.3 Schorsing 264
7.3.1 Algemeen 264
7.3.2 Loondoorbetaling 265
7.4 Ontslag 266

8 Sociale zekerheid 267
8.1 Inleiding 267
8.1.1 Volksverzekeringen 267
8.1.2 Werknemersverzekeringen 269
8.1.3 Sociale verzekeringen per 1 januari 2023 270
8.1.4 Sociale voorzieningen 278
8.1.5 Overige regelingen uitgevoerd door de SVB 280
8.1.6 Overige (inkomensafhankelijke) regelingen uitgevoerd door Belastingdienst/Toeslagen 281
8.1.7 Sociale zekerheid op Bonaire, Sint Eustatius en Saba 281
8.1.8 Sociale zekerheid op het Nederlands deel van het continentaal plat 283
8.2 Verzekeringsplicht 284
8.2.1 Verzekeringsplicht volksverzekeringen 284
8.2.2 Premieheffing volksverzekeringen 288
8.2.3 Verzekeringsplicht werknemersverzekeringen 288
8.2.3.1 Verzekeringsplicht werknemersverzekeringen; bijzondere groepen 290
8.2.3.2 Uitzending naar het buitenland 292
8.2.3.3 Werknemers in het internationaal vervoer 293
8.2.4 Premieheffing werknemersverzekeringen 294
8.3 Aanmelding ter verzekering 297
8.3.1 Verzekering van rechtswege 297
8.3.2 Aanmelding vrijwillige verzekeringen 297
8.3.3 Besluit verzekeringsplicht werknemersverzekeringen en bezwaar/beroep 297
8.4 Uitvoeringsorganisatie 298
8.4.1 Algemeen 298
8.4.2 Verplichte aansluiting 298
8.4.3 Verzekerdenadministratie 299
8.4.4 Wet Boeten en Maatregelen 299
8.4.5 Wet aanscherping handhaving en sanctiebeleid SZW-wetgeving 300
8.4.6 Wet banenafspraak en quotum arbeidsbeperkten 301
8.5 Vrijwillige verzekeringen 301
8.6 Werkloosheid 304
8.6.1 Werkloosheidswet (WW) 304
8.6.2 Voorwaarden voor het recht op WW-uitkering 307
8.6.3 Typen WW-uitkeringen 310
8.6.4 Dagloongarantie 312
8.6.5 Schadevergoeding bij beëindiging dienstbetrekking en WW 312
8.6.6 Aangifte werkloosheid en aanvraag WW 313
8.6.7 Geen recht op uitkering 313
8.6.8 Weigeringsgronden 314
8.6.9 (Schending van) verplichtingen 316
8.6.10 Sollicitatieplicht en weigering WW 317
8.6.11 Terugvordering 318
8.6.12 Aftrek van inkomsten 318
8.6.13 Vakantie en WW 318
8.6.14 Uitbetaling WW 319
8.6.15 Einde WW-uitkering 319
8.6.16 Gehele/gedeeltelijke werkhervatting 319
8.6.17 Herleving uitkeringsrecht WW 319
8.6.18 Re-integratie werkloze werknemers 320
8.6.19 Scholingsregeling WW 320
8.6.20 WW en toeslag op grond van de Toeslagenwet (TW) 321
8.6.21 Pensioenopbouw bij werkloosheid 322
8.6.22 Regeling onwerkbaar weer en de Calamiteitenregeling (met ingang van 1 januari 2020) 322
8.6.23 Wijzigingen in de WW als gevolg van de Wet werk en zekerheid 323
8.6.24 Wijzigingen in de WW als gevolg van de Wet arbeidsmarkt in balans 324
8.7 Oudere werklozen 325
8.8 Participatiewet 327
8.9 Sollicitatieplicht oudere werklozen 329
8.10 Coronavirus 330

9 Ziekte en arbeidsongeschiktheid 331
9.1 De zieke werknemer 331
9.1.1 Het begrip ziekte 331
9.1.1.1 Ziekmelding als gevolg van een arbeidsconflict 332
9.1.1.2 Ziekmelding als gevolg van een verslaving 334
9.1.2 Loondoorbetalingsverplichting werkgever 335
9.1.2.1 Omvang loondoorbetaling 335
9.1.2.2 Duur loondoorbetaling 336
9.1.2.3 Opschorten en stopzetten loondoorbetaling 338
9.1.2.4 Loonbetaling na wachttijd 341
9.1.3 Re-integratie arbeidsongeschikte werknemer 344
9.1.3.1 Regeling procesgang eerste en tweede ziektejaar 344
9.1.3.2 Re-integratievolgorde 346
9.1.3.3 Actieve re-integratieverplichting werkgever 349
9.1.3.4 Re-integratie in ander passend werk of bij een andere werkgever; gevolgen voor de arbeidsovereenkomst 351
9.1.3.5 Re-integratie van werknemers met een tijdelijk dienstverband 352
9.1.3.6 Re-integratieverplichting werknemer 353
9.1.3.7 Afwijkende poortwachterverplichtingen bij beëindiging van het dienstverband tijdens de loondoorbetalingsverplichting 354
9.1.4 Sancties bij niet-naleving re-integratieverplichtingen 355
9.1.4.1 Beleidsregels beoordelingskader poortwachter 355
9.1.4.2 Verlenging loondoorbetalingsverplichting (loonsanctie) 357
9.1.4.3 Niet-naleving re-integratieverplichtingen door werknemer 359
9.1.5 Het deskundigenoordeel 360
9.1.6 Verhaal loon en kosten van re-integratiemaatregelen 361
9.1.7 Vakantie en ziekte 362
9.1.7.1 Opbouw vakantiedagen tijdens ziekte 362
9.1.7.2 Tijdens ziekte op vakantie 362
9.1.7.3 Ziek worden tijdens vakantie 362
9.1.7.4 Vervallen vakantiedagen 364
9.1.8 Beëindiging arbeidsovereenkomst tijdens ziekte 365
9.1.8.1 Opzegging dienstverband na twee jaar ziekte 365
9.1.8.2 Ontbindingsprocedure bij de kantonrechter 365
9.1.8.3 Transitievergoeding 366
9.1.8.4 Ontslag op staande voet 367
9.1.9 Ontslag zieke statutair bestuurder 368
9.2 Ziektewet 369
9.2.1 Recht op ziekengeld 369
9.2.2 Recht op ziekengeld voor werknemers die onder de no-riskpolis vallen 372
9.2.3 Wel recht op ziekengeld, geen uitbetaling 374
9.2.4 Hoogte en duur ziekengeld 374
9.2.5 Eindigen recht op ziekengeld 376
9.2.6 Verplichtingen verzekerde: informatie, meewerken aan herstel en re-integratie 377
9.2.7 Proefplaatsing 378
9.2.8 Sancties, schorsen en terugvorderen ziekengeld 378
9.2.9 Ziekmelding 382
9.2.10 Eigen risico dragen Ziektewet 382
9.2.11 Bezwaar en beroep 383
9.3 Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (Wet WIA) 384
9.3.1 Inleiding 384
9.3.2 Ontstaansvoorwaarden voor het recht op een Wet WIA-uitkering 384
9.3.3 Arbeids(on)geschikt zijn in de Wet WIA 385
9.3.4 De IVA-regeling 389
9.3.5 De WGA-regeling 391
9.3.6 Einde van Wet WIA-uitkering 398
9.3.7 Herleven van Wet WIA-uitkering 398
9.3.8 Toeslagen 399
9.3.9 Re-integratie-instrumenten in de Wet WIA 400
9.3.10 Eigenrisicodragerschap voor de Wet WIA 403
9.3.11 Sancties 404
9.3.12 Sancties en eigenrisicodragerschap 405
9.3.13 Bezwaar en beroep 405
9.4 Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering (WAO) 406
9.4.1 Recht op WAO 406
9.4.2 WAO bestaat uit twee delen 406
9.4.3 Vakantietoeslag 409
9.4.4 WAO, WW en toeslagen 409
9.4.5 Re-integratie-instrumenten WAO 409
9.4.6 Einde WAO-uitkering 411
9.4.7 Verplichtingen WAO-gerechtigde; sancties bij overtreding 411
9.4.8 Terugvorderen WAO-uitkering 412
9.4.9 Bezwaar en beroep 413
9.5 Jurisprudentie 413

10 Einde arbeidsovereenkomst 417
10.1 Algemeen 417
10.1.1 Wet werk en zekerheid 417
10.1.2 Tijdens proeftijd; voor aanvang werkzaamheden 418
10.1.3 De arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd; pensioengerechtigde leeftijd; ontbindende voorwaarde 419
10.1.4 De dood van partijen 420
10.1.4.1 Overlijden van de werknemer 420
10.1.4.2 Overlijden van de werkgever 421
10.1.4.3 Overlijdensuitkeringen 421
10.2 Beëindigingsovereenkomst 422
10.3 Redelijke ontslaggronden 424
10.3.1 Algemeen 424
10.3.2 Herplaatsing 425
10.3.3 Redelijke ontslaggronden 426
10.3.4 Pensioengerechtigde leeftijd 428
10.3.5 Cao-commissie 429
10.4 Opzegging 429
10.4.1 Algemeen 429
10.4.2 Opzegging door werkgever of werknemer 430
10.4.2.1 Regelmatige opzegging 430
10.4.2.2 Ontslag op staande voet 433
10.4.3 Opzegging door de werknemer 439
10.4.4 Opzegging door de werkgever 439
10.4.4.1 Opzegging met instemming van de werknemer 439
10.4.4.2 Opzegging zonder instemming van de werknemer 440
10.4.4.3 Opzegverboden 441
10.4.4.4 Opzegging met ontslagvergunning 445
10.4.5 Faillissement en surseance van betaling 452
10.4.5.1 Afwijkende bepalingen voor opzegging 452
10.4.5.2 Achterstallige loonbetaling 452
10.5 Ontbinding door de rechter 453
10.5.1 Ontbinding op verzoek van de werkgever 453
10.5.1.1 Arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd of voor bepaalde tijd die tussentijds opzegbaar is 454
10.5.1.2 Arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd die niet tussentijds opzegbaar is 455
10.5.2 Ontbinding op verzoek van de werknemer 455
10.5.2.1 Arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd of voor bepaalde tijd die tussentijds opzegbaar is 456
10.5.2.2 Arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd die niet tussentijds opzegbaar is 456
10.5.3 Ontbinding wegens tekortkoming in de nakoming 456
10.6 Vergoedingen 457
10.6.1 Transitievergoeding 458
10.6.1.1 Berekening van de transitievergoeding 459
10.6.1.2 Aftrek transitie- en inzetbaarheidskosten 461
10.6.1.3 Geen transitievergoeding bij pensioenontslag 463
10.6.1.4 Uitzonderingen 464
10.6.1.5 Voorkomen dubbele betalingen 464
10.6.1.6 Kleine werkgevers in financiële problemen 466
10.6.1.7 Gedeeltelijke transitievergoeding 466
10.6.2 Andere vergoedingen 467
10.6.2.1 Algemeen 467
10.6.2.2 De billijke vergoeding bij verwijtbaar gedrag algemeen 467
10.6.2.3 De billijke vergoeding bij verwijtbaar gedrag van de werkgever 469
10.6.2.4 De billijke vergoeding bij verwijtbaar gedrag van de werknemer 470
10.6.2.5 Niet voortzetten contract voor bepaalde tijd 471
10.6.2.6 Bijzondere categorieën 471
10.6.3 Overige vergoedingen 471
10.6.3.1 Contracten voor bepaalde tijd zonder tussentijdse opzeggingsmogelijkheid 471
10.6.3.2 Vernietiging opzegging 472
10.6.3.3 Herstel van de arbeidsovereenkomst 473
10.6.3.4 Wederindiensttredingsvoorwaarde 474
10.6.3.5 Onregelmatig ontslag 474
10.7 Procedures 475
10.7.1 Procedure bij het UWV en cao-commissie 475
10.7.1.1 Procedure bij het UWV 475
10.7.1.2 Procedure bij cao-commissie 476
10.7.2 Procedures bij de rechter 477
10.7.2.1 Vernietiging van opzegging door de werkgever 478
10.7.2.2 Ontbinding van de arbeidsovereenkomst 480
10.7.2.3 Hoger beroep en cassatie 481

11 Pensioenen 483
11.1 Pensioen vorm van oudedagsvoorziening 483
11.1.1 Werknemers 483
11.1.2 Zelfstandigen 483
11.2 Pensioen 485
11.2.1 Pensioenovereenkomst 486
11.2.2 De rol van de ondernemingsraad 488
11.2.3 Pensioenregeling 488
11.3 Pensioenbepalende factoren 489
11.3.1 Partnerpensioenknip 490
11.3.2 Samenloop middelloon- en eindloonfranchise in één pensioenregeling 491
11.3.3 Pensioenopbouw 492
11.3.4 Verstoorde pensioenopbouw: pensioengat 495
11.3.5 Indexatie 496
11.4 Pensioenfinanciering 496
11.5 Pensioenrechten zijn aan de persoon verknocht 498
11.6 Fiscale kaders pensioenopbouw 501
11.6.1 De pensioeningangsdatum 503
11.6.2 Het overbruggen van de AOWuitkering 504
11.6.3 Wet verhoging AOW- en pensioenrichtleeftijd 504
11.7 De Pensioenwet 505
11.7.1 Hoofdlijnen Pensioenwet 505
11.7.2 Partnerpensioen en WW-uitkering 506
11.7.3 Uitdiensttreding en recht op waardeoverdracht 506
11.7.4 Kleine pensioenen 507
11.8 Besluit adequate pensioenregeling payrollwerknemers 508
11.8.1 Wetsvoorstel Wet bedrag ineens, RVU en verlofsparen 509
11.9. Wet toekomst pensioenen 510

12 Arbeidsomstandigheden 513
12.1 Inleiding 513
12.2 Arbeidstijdenwet (Stb. 1995, 598) 513
12.2.1 Algemeen 513
12.2.2 Werkingssfeer 514
12.2.3 Algemene verplichtingen van de werkgever 522
12.2.4 Medezeggenschap (hoofdstuk 6 ATW) 524
12.2.5 Kinderarbeid (hoofdstuk 3 ATW) 524
12.2.6 Bescherming van jeugdigen 525
12.2.7 Bescherming van vrouwen (paragraaf 4.3 ATW) 526
12.2.8 Zondagsarbeid (artikel 5:6 ATW) 527
12.2.9 Werk- en rusttijdenregelingen 528
12.2.9.1 Werktijdenregeling volwassen werknemers 528
12.2.9.2 Nachtarbeid volwassen werknemers (artikel 5:8 ATW) 530
12.2.9.3 Pauzeregeling (artikel 5:4 ATW) 532
12.2.9.4 Consignatiediensten (artikel 5:9 ATW) 533
12.2.9.5 Aanwezigheidsdiensten 536
12.2.9.6 Bereikbaarheidsdiensten 539
12.2.9.7 Buitengewone omstandigheden (artikel 5:10 ATW) 540
12.2.10 Bestuurlijke boeten 541
12.2.11 Arbeidstijdenbesluiten (artikel 5:12 ATW) 546
12.2.12 Samenloopbepalingen 548
12.2.13 Bestuursrechtelijke aspecten 549
12.2.14 Toezichthoudende ambtenaren 552
12.2.15 Strafbaarheid 560
12.3 Arbeidsomstandighedenwet (Stb. 1999, 184) 561
12.3.1 Ten geleide 561
12.3.2 Werkingssfeer 563
12.3.3 Samenwerking en overleg 565
12.3.4 Algemene verplichtingen van de werkgever 567
12.3.4.1 Arbobeleid 567
12.3.4.2 Direct en indirect onderscheid 570
12.3.4.3 Seksuele intimidatie 571
12.3.4.4 Agressie en geweld 572
12.3.4.5 Pesten 572
12.3.4.6 Werkdruk 573
12.3.4.7 Aanpassing arbeidsplaats werknemer met structurele beperking 573
12.3.4.8 Inventarisatie en evaluatie van risico’s 574
12.3.4.9 Voorlichting, onderricht en begeleiding 576
12.3.4.10 Registratie en melding van ongevallen en beroepsziekten 577
12.3.4.11 Voorkoming en beperking van zware ongevallen waarbij gevaarlijke stoffen zijn betrokken 578
12.3.4.12 Bescherming van derden 579
12.3.5 Algemene verplichtingen van de werknemer 580
12.3.6 Deskundige werknemers, personen en diensten 581
12.3.6.1 Bijstand van deskundige werknemers op het gebied van preventie en bescherming 581
12.3.6.2 Maatwerkregeling aanvullende deskundige bijstand bij specifieke taken op het gebied van preventie en bescherming 585
12.3.6.3 Vangnetregeling aanvullende deskundige bijstand op het gebied van preventie en bescherming 591
12.3.6.4 Bedrijfshulpverlening 592
12.3.6.5 Informatierechten deskundige werknemers en personen, bedrijfshulpverleners en arbodiensten 593
12.3.7 Arbeidsgezondheidskundig onderzoek 594
12.3.8 Verplichtingen van zelfstandigen, meewerkende werkgever en vrijwilligers 595
12.3.9 Verplichtingen van derden 595
12.3.10 Verplichting tot samenwerking van werkgevers 596
12.3.11 Certificatie 597
12.3.12 Overheidstoezicht 599
12.3.13 Werkonderbreking door de werknemer 611
12.3.14 Gegevensuitwisseling 612
12.3.15 Ontheffingen en vrijstellingen 614
12.3.16 Beroep 615
12.3.17 Bestuurlijke boeten 616
12.3.18 Strafrechtelijke aansprakelijkheid 624
12.3.19 Bestuursrechtelijke aspecten 625
12.4 Uitvoeringsbesluiten Arbeidsomstandighedenwet 627
12.4.1 Ten geleide 627
12.4.2 Het Arbeidsomstandighedenbesluit 627
12.4.3 Arbeidsomstandighedenregeling 636
12.4.4 Arbobeleidsregels 636
12.4.5 Arbo-Informatiebladen 637
12.5 Toezichts- en handhavingsbeleid; Arbocatalogi 637
12.5.1 Toezichts- en handhavingsbeleid 637
12.5.2 Arbocatalogi 638
12.6 Aansprakelijkheid 640
12.6.1 Strafrechtelijke aansprakelijkheid 640
12.6.2 Civielrechtelijke aansprakelijkheid 640

13 Medezeggenschap 641
13.1 Inleiding 641
13.1.1 Algemeen 641
13.1.2 Ondernemingen met tien tot vijftig werknemers 642
13.2 Instelling ondernemingsraad 644
13.2.1 Wie is daartoe verplicht? 644
13.2.2 Het begrip ‘ondernemer’ 644
13.2.3 Het begrip ‘onderneming’ 644
13.2.4 Het begrip ‘in de onderneming werkzame personen’ 645
13.2.5 Getalscriterium 645
13.2.6 Het begrip ‘bestuurder’ 647
13.3 Taak en samenstelling 647
13.3.1 Taak 647
13.3.2 Samenstelling 648
13.3.3 Actief en passief kiesrecht 649
13.3.4 Plaatsvervangerschap 649
13.3.5 Voorzitterschap 649
13.4 Verkiezingen 649
13.4.1 Kandidatenlijsten 649
13.4.2 Kiesgroepenstelsel 650
13.4.3 Bekendmaking van de uitslag 651
13.4.4 Zittingsduur 651
13.4.5 Verkiezingen tijdig houden 651
13.4.6 Van rechtswege beëindiging or-lidmaatschap 652
13.5 Werkwijze 652
13.5.1 Reglement 652
13.5.2 Voorlopig reglement 652
13.5.3 Inhoud reglement 653
13.5.4 Commissies 653
13.5.5 Vaste commissies 653
13.5.6 Onderdeelcommissies 654
13.5.7 Voorbereidings- of ad-hoccommissies 654
13.6 Rechten en bevoegdheden 655
13.6.1 Het recht op informatie 655
13.6.2 Plicht tot spontane informatieverstrekking 655
13.6.3 Algemene informatie 655
13.6.4 Financiële informatie 656
13.6.5 Sociale informatie 657
13.6.6 Overige informatie 658
13.6.7 Het recht op overleg 658
13.6.8 Wie vertegenwoordigt de ondernemer in de overlegvergadering? 659
13.6.9 Verschijnplicht ondernemer 660
13.6.10 Initiatiefrecht 661
13.6.11 Adviesbevoegdheid van artikel 25 WOR 661
13.6.12 Tijdstip van adviesaanvrage en adviesverstrekking 662
13.6.13 De verdere procedure 663
13.6.14 Adviesbevoegdheid van artikel 30 WOR 664
13.6.15 Beroepsrecht bij Ondernemingskamer 665
13.6.16 De beroepsprocedure 665
13.6.17 Instemmingsbevoegdheid van artikel 27 WOR 667
13.6.18 De procedure bij instemmingsbesluiten 668
13.6.19 Wat geschiedt als de or zich van instemming onthoudt? 668
13.6.20 Extra bevoegdheden 669
13.6.21 Voordracht commissarissen bij grote naamloze vennootschappen 670
13.6.22 Standpuntbepaling or bij naamloze vennootschappen 670
13.7 Faciliteiten 671
13.7.1 Recht op loondoorbetaling tijdens vergaderen 671
13.7.2 Onderling beraad en extern overleg 671
13.7.3 Externe deskundigen 672
13.7.4 Scholing en vorming 672
13.7.5 Handhaving faciliteiten 673
13.7.6 Kostenproblematiek 674
13.8 Rechtspositie ondernemingsraad(commissie)leden 674
13.8.1 Geheimhoudingsplicht (artikel 20 WOR) 674
13.8.2 Schorsing en uitsluiting 675
13.8.3 Bescherming tegen benadeling 675
13.8.4 Ontslagverbod or-leden (artikel 7:670 leden 4 en 10 BW) 676
13.9 De groeps- en de centrale ondernemingsraad 678
13.9.1 Instelling centrale ondernemingsraad 678
13.9.2 Instelling groepsondernemingsraad 678
13.9.3 COR en GOR in concernverhoudingen 678
13.9.4 Samenstelling COR en GOR 678
13.9.5 Bevoegdheden van de COR/GOR 679

Bijlage: Ontslagregeling 681
Trefwoordenregister 759