Van brokkelbrein naar focus

Inleiding 8
Altijd online kunnen zijn is een zegen, altijd online zijn
is een ramp 9
Coronatijden: nog meer brokkelbrein 9
Voor wie en afakening 11
Hoe is dit boek opgebouwd? 13
Over de auteurs 16
Hulpmiddelen en ondersteuning 17
Dank aan 17

1 Brokkelbrein 20
Aandachtsmagneten, brein en leren
1.1. Social media: voor- en nadelen bij leren 19
1.2. Hoe leert ons brein? 27
1.3. Denkbrein, reflexbrein en archiverend brein zelf ervaren 33
1.4. Olifant, berijder en oase 37
1.5. Het sociale brein en het adolescentenbrein 39
1.6. Drie breinnetwerken en brokkelbrein 41
1.7. Brokkelbrein aanpakken 42

2 Help het denkende brein metfocussen 45
Wisselkosten minimaliseren en leren focussen
2.1. PFC als leider van je denkbrein en de executieve vaardigheden 46
2.2. Focus: volgehouden gerichte denk-aandacht 49
2.3. Het denkbrein kan niet multitasken 54
2.4. Taakwisselen: een experiment 57
2.5. Wie wisselt verliest: wisselkosten 59
2.6. Hoe lang kun je focussen? 62
2.7. Tips voor docenten: denkende brein helpen met focussen 65
Leer ze focussen met aandachtsoefeningen 66
Leer ze focussen tijdens huiswerk 73
Plan blokken met afwisseling en minimale wisselkosten 75
Focus in les door nut en voorstelbare lesdoelen 77
Vraag om focus 78

3 Leg het reflexbrein aan teugels 79
De grote verleider voor het denkbrein
3.1. Het reflexbrein: snel(koppelingen), onbewust en onvermoeibaar 80
3.2. Social media dealen dopamine 84
3.3. Van dopaminekick naar gewoonten en verslaving 88
3.4. Schermpjes geven stress 91
3.5. De 4 G’S: waarom social media ons reflexbrein zo triggeren 99
3.6. Wat is te veel schermtijd? 102
3.7. Tips voor docenten om reflexbrein aan teugels te leggen 107
Schoolbeleid: mobieltjes stil en uit zicht? 107
Geen open leerpleinen en andere afleidingen 114
De docent als dopaminedealer 115
De adrenalineknop: maak het spannend en uitdagend 118
Zorg voor goede gewoonten en aandachtsrituelen 119

4 Gun pauzes aan denkbrein en archiverend brein 122
Over het belang van pauzes, slapen en bewegen bij leren
4.1. Pauzes goed voor denkbrein en archiverend brein 123
4.2. Pauzes op school: wat wel en wat niet? 130
4.3. Bewegen in pauzes en sport en spel 135
4.4. Slaap en schermpjes 139
4.5. Tips voor docenten om pauzes te gunnen aan denk- en archiverende brein 144
Micropauzes in de les: richtlijnen 144
Micropauzes met beweging 148
Ontspannende micropauzes 150
Praat over belang van pauzes 152

5 Begeleid het adolescentenbrein 154
Adolescenten: nog meer kans op een brokkelbrein
5.1. Denkbrein nog geen rijbewijs 156
5.2. Reflexbrein op hol 159
5.3. Minder slaap-oases voor het archiverende brein 166
5.4. Verschil jongens-meisjes 169
5.5. Wees een bij-rijder 173

6 Gebruik de zes breinprincipes 176
Bij de opzet van onderwijs en lessen
Alle zes houdt ze bij de les 176
6.1. Breinprincipe Focus 179
6.2. Breinprincipe Herhalen 184
6.3. Breinprincipe Voortbouwen 189
6.4. Breinprincipe Emotie 194
6.5. Breinprincipe Creatie 199
6.6.Breinprincipe Zintuiglijk rijk 204
6.7. Een breinvriendelijke les over social media, aandacht en brein 208

Nawoord 215

Bijlage 1 Breintermen 217
Bijlage 2 Breinschema 220
Bijlage 3 Literatuur 221