Leiding geven en leiding nemen

Inleiding 11
Welke organisaties? 12
Voor wie? 13
Waarom weer een boek over leiding geven? 14
Waarin onderscheidt dit boek zich? 16
Bruikbare praktijktheorie 17
Dank 19
Indeling 19

1 Waarom word/werd jij eigenlijk leidinggevende? 23
Redenen om leidinggevende te worden 23
De interviews 24

2 Nut en noodzaak van leiding 32
Hulpmiddel: nulpunt-denken 32
Leidingloosheid 33
Hoe plat moet of kan een organisatie zijn? 36
Teal, agile en non-profit 38
De dreiging én de meerwaarde van zelfsturing 39
De waarde van leidinggevenden 41
Voorwaarden voor gepaste hiërarchie 43
Terzijde: opgavegericht werken 44

3 Wat hoort een leidinggevende te doen? 47
Enkele oude smaakmakers over taken van de leidinggevende 47
De 4-3-3-2 benadering 50

4 Doelen stellen 58
Wie bepaalt de doelen? 59
Hoe breng jij doelen tot stand? 59
Zes essentiële aspecten van doelen 63
Doelen in de verschillende sectoren en de rol
van de leidinggevende 69

5 Organiseren 78
Organiseren van werkzaamheden als processen 78
Organiseren van ondersteunende processen 83
Organiseren van strategische processen 83
Drie metacriteria 84
De leidinggevende en de drie criteria 86

6 Sturen 89
Het kompas voor sturing 89
Geld en sturen 92
Zo nodig bijsturen 93
Welke informatie is nodig om te sturen? 94
Spanning: effectiviteit of efficiëntie? 100
Het sturen bezien vanuit de systeembenadering 102
Sturen van de organisatie als open systeem 105
Sturen op basis van ‘horen en zien’ 107
Sturen van gedrag; leiderschapsstijlen 108
Sturen van gedrag via motiveren 111
Sturen via systematische personeelssturing 114
Sturen via overlegvormen 121
Sturen van cultuur 123
Theorieën over cultuur 124

7 Ondersteunen 131
Wanneer is ondersteuning nodig? 132
Werkgerelateerde ondersteuning 133
Intermezzo: ondersteuning bij werkgerelateerde burn-out 134
Persoonsgerichte ondersteuning 136
Teamondersteuning 138
Ondersteunen bij conflictoplossing 146
Hoe ver gaat de leidinggevende met het (laten) ondersteunen? 147

8 Integratie van de taken: het controlesysteem 151
Systematische aandacht in samenhang 151
Het controlesysteem 152

9 Leiding némen 156
Leiding nemen bij organisatieverandering 157
Leiding nemen bij crisis 164
Leiding nemen bij cultuurverandering 169

10 Leiding geven en leiding nemen: van ‘goed’ naar ‘authentiek’ leiderschap 175
Wat is goed leiderschap? 176
De theorie 176
En ‘slecht’ leiderschap? 179
Authentiek leiderschap: jezelf hanteren en jezelf zijn 183
Zelfevaluatie en zelfonderzoek 185
Epiloog 189
‘Hoe word en blijf je een goede leidinggevende?’ 189

Bijlage I – Vragen voor de interviews 193
Bijlage II – Respondenten 195
Bijlage III – Procesbeschrijving maatschappelijk werk 196

Bronnen 199
Eindnoten 203