

Luuk Sengers is zelfstandig onderzoeksjournalist, adviseur, docent en trainer. Zijn artikelen, over de impact van machtige bedrijven op ons milieu en klimaat, verschijnen in De Groene Amsterdammer.
Meer over de auteursHandboek voor onderzoeksjournalisten
Van vermoeden tot verhaal
Gebonden Nederlands 2022 1e druk 9789461563057Samenvatting
Hoe onderzoek je een vermoeden? Hoe verwerk je een berg droge feiten tot een overtuigend verhaal?
Dit officiële handboek van de Nederlands-Vlaamse Vereniging van Onderzoeksjournalisten behandelt de internationaal vermaarde Story-Based Inquiry methode: een snelle en effectieve manier om journalistiek onderzoek te organiseren en uit te voeren. Daaromheen bespreken de auteurs de sociale, psychologische, juridische, financiële, ethische en maatschappelijke aspecten van onderzoeksjournalistiek.
Het boek is rijk aan praktische tips, concrete stappenplannen, handige checklisten en sprekende voorbeelden uit Vlaamse en Nederlandse media. Veel adviezen zijn nooit eerder opgeschreven of gepubliceerd. De auteurs zijn praktiserende onderzoeksjournalisten of op een andere manier bij het dagelijks werk van onderzoeksjournalisten betrokken. De meesten hebben bovendien didactische ervaring.
Beginnende onderzoeksjournalisten kunnen het boek gebruiken als leidraad, ervaren speurders als naslagwerk. Hoewel dit boek zich op de eerste plaats richt tot journalisten, zijn de adviezen nuttig voor iederéén die op zoek is naar betrouwbare feiten voor werk of ideaal — zoals researchers van bedrijven, publieke organisaties en ngo’s, activisten en weetgierige burgers.
Specificaties
Lezersrecensies
Over VVOJ
Inhoudsopgave
Inleiding
Hij/zij
Lezers
1. Onderzoeksjournalistiek
Definities
Vaardigheden
Initiatiefrijk
Onthullend
Waarheidsgetrouw
Hervormingsgezind
Oplossingsgericht
Dramatisch
Transparant
Onze definitie
‘Gewone’ versus onderzoeksjournalistiek
2. Onderwerpen
Luister naar je emoties
Verontwaardiging
Misstanden
Mensenrechten
Corruptie versus lobbyen
Witte raven
Dicht bij huis
Originele bronnen
Klokkenluiders
Nieuws en discussies
3. Het idee
Wat zoek je eigenlijk?
Besluiten vooraf
Patronen doorbreken
Als het denken stokt
Kiezen en kansrijk formuleren
4. De hypothese
Formuleer een hypothese
Stap over je vooroordelen heen
Omzeil de valkuilen
Belang en haalbaarheid
Bepaal de relevantie
Bepaal je roi
Keep an open mind
Voorbeelden
Toepassingen
KADER: I THINK
KADER: EVOLUTIONAIR VOORDEEL
5. De tijdlijn
Introductie
Maak een tijdlijn
Vul de gaten
Bepaal het accent
Reis ook door de ruimte
Voorbeelden
Toepassingen
KADER: DEDUCTION, DEAR WATSON!
6. De bronnenkaart
Bronnenkaart
Stakeholder village (bronnendorp)
Gastenlijst
Check je bronnen
Paper trail
Checklisten
7. Bijzondere bronnen
Documenten
De smoking gun
Archieven
Klokkenluiders
Anonieme bronnen
Getraumatiseerde mensen
Daders
Casussen
Diversiteit
8. Masterfile
Analyseren
Notitie-apps
Stap 1: maak een masterfile
Stap 2: verander je masterfile in een meesterwerk
Aanvullende software
Toepassingen
Voorbeeld van een masterfile
KADER: GET THE PICTURE
9. Open overheid
Nederland
Achtergrond
Voorbereiding van je woo-verzoek
Weigergronden
KADER: WOO-WERKGROEP
De woo-procedure
België
Documenten aanvragen
Kopie, inzage of uitleg
De aanvraag en de weigering
Uitzonderingen
Europese unie
Lees- en kijktips
10. Online research
Personen opsporen
Contactgegevens zoeken
Documenten opsporen
Operators
Zoekmachines
Forensische tools
Toolboxen
11. Follow the money
Kleine bedrijven
Zorgbedrijven en goede doelen
Grote bedrijven
Jaarrekening
Accountantsverklaring
De voorlopige jaarrekening
Second opinion
Lees- en kijktips
12. Onderzoekend interviewen
Voorbereiding
Hamvraag
Doel van het interview
Persoonlijk tintje
Vragenlijstje
Vragenfuik
Toon
Tijd
Rol
Overhalen
Doorvragen: 18 tips
Niet doen
Luisteren
Meeschrijven of opnemen?
Aantekeningen maken
Gesprekken opnemen
Probleem oplossen: stroefheid
Probleem oplossen: vaagheid
Probleem oplossen: gebabbel
Probleem oplossen: leugens
Lichaamstaal
Leestips
KADER: VAMPIERS
13. Datajournalistiek
Verhalen met data
Soorten data
Data vinden
Google sheets
Data importeren
Klein lexicon
Data-hygiëne
Data diary
Data interviewen
Draaitabel
Samenvoegen
Visualiseren
Sneltoetsen
Engelse vertalingen
Data schoonmaken
Data verwerken in de tekst
Lees- en kijktips
Workflow
14. Communiceren
Bellen
E-mailen
Strategie
Tips
KADER: BESTE MOMENT
15. Samenwerken
Het project
Samenwerken over de grenzen
Leidinggeven
Sjablonen
Leestips
16. Fondsen en beurzen
Onafhankelijkheid
Timing
Planning
Pitchen
Begroting
Intentieverklaring
Omgang met een fonds
KADER: JOURNALISTIEKE FONDSEN
17. Veiligheid
Bedreiging en geweld
Trauma’s
Digitale aanvallen
Leestips
18. Ethiek
Journalisten en ethiek
Codes
Regels en normen
De grondwet
Uitzonderingen voor onderzoeksjournalistiek?
Het abc van journalistieke ethiek
Leestips
19. Het verhaal
Structuur
Buig de chronologie
Voeg retorische elementen toe
Controleer je overgangen
Voeg spanning toe
Verhalende elementen
Show, don’t tell
Zet de schaar erin!
Serveer bijgerechten
Slotopmerkingen
KADER: WAT IS DAT, EEN VERHAAL?
Leestips
Voorbeeld
20. Kwaliteitscontrole
Serieuze zaak
Checkpoints
Line-by-line editing
Het verhaal
De bronnen
De feiten
KADER: WANNEER IS IETS EEN FEIT?
De taal
De toon
De beleving van je doelwit
De beleving van je publiek
21. Juridische valkuilen
Soorten rechtszaken
Afweging van de rechter
Onderbouwing publicatie
Rechtszaken voorkomen of winnen
22. Impact
Doelgroep: belanghebbenden
Agenda: hervorming
Ideaal: oplossing
Strategie: transparantie
Allianties sluiten
Tot slot: impact hoeft niet ingewikkeld te zijn
Over de auteurs
Dankwoord
Rubrieken
- advisering
- algemeen management
- coaching en trainen
- communicatie en media
- economie
- financieel management
- inkoop en logistiek
- internet en social media
- it-management / ict
- juridisch
- leiderschap
- marketing
- mens en maatschappij
- non-profit
- ondernemen
- organisatiekunde
- personal finance
- personeelsmanagement
- persoonlijke effectiviteit
- projectmanagement
- psychologie
- reclame en verkoop
- strategisch management
- verandermanagement
- werk en loopbaan