Gids Bedrijfshulpverlening 2021

Voorwoord V
Inleiding VII
Auteurs IX
Afkortingen XI

A WETGEVING 1

1 Wetgeving in Nederland 1
1.1 Inleiding 1
1.2 Rechtsvorming 2
1.3 Hiërarchie van wetten 4
1.4 Jurisprudentie 5
1.5 Publiek- en privaatrecht 6
1.6 Publiekrecht 8
1.7 Privaatrecht 14
1.8 Wetgeving in Nederland in het kort 20
1.9 Concreet 21
1.10 Meer weten 21

2 De Arbeidsomstandighedenwet 22
2.1 Inleiding 22
2.2 Definities en toepassingsgebied (hoofdstuk 1) 24
2.3 Arbeidsomstandighedenbeleid (hoofdstuk 2) 25
2.4 Samenwerking en overleg, bijzondere rechten or en deskundigenbijstand (hoofdstuk 3) 30
2.5 Bijzondere verplichtingen (hoofdstuk 4, artikel 16 t/m 23) 37
2.6 Toezicht en ambtelijke bevelen (hoofdstuk 5: artikel 24 t/m 29a) 38
2.7 Vrijstelling, ontheffing en beroep (hoofdstuk 6, artikel 30 en 31) 39
2.8 Sancties (hoofdstuk 7: artikel 32 t/m 43) 39
2.9 Overgangs- en slotbepalingen (hoofdstuk 8: artikel 44 t/m 46) 42
2.10 Overige regelingen 42
2.11 Het Arbeidsomstandighedenbesluit 43
2.12 De Arbeidsomstandighedenregeling 48
2.13 De Arbobeleidsregels 49
2.14 Arbocatalogus 49
2.15 Handhaving Arbeidsomstandighedenwetgeving en de boeteoplegging 51
2.16 Concreet 58
2.17 Meer weten 58

3 Besluit risico’s zware ongevallen 60
3.1 Inleiding 60
3.2 Aanleiding en ontstaan van het BRZO 2015 60
3.3 Het BRZO 62
3.4 Rol van overheden 65
3.5 Noodplannen 66
3.6 Bedrijfsbrandweer 66
3.7 Conclusie 68
3.8 Concreet 68
3.9 Meer weten 69

4 Bouwwetgeving en brandveiligheid 71
4.1 Inleiding 71
4.2 Brandveiligheidsfilosofie 72
4.3 Bouwkundige voorzieningen 76
4.4 Installatietechnische voorzieningen 80
4.5 Brandveilig gebruik 85

5 BHV en de Wet Veiligheidsregio’s 89
5.1 Inleiding 89
5.2 Veiligheidsregio’s 89
5.3 Bestuur veiligheidsregio’s 90
5.4 Omgevingsdienst 90
5.5 De ontwikkeling van de Wet Veiligheidsregio’s 91
5.6 Besluit bedrijfsbrandweren 92
5.7 BHV: Bedrijfshulpverlening of Basishulpverlening 95
5.8 Betekenis Wet veiligheidsregio’s voor de BHV 96
5.9 Meer weten 97

6 Aansprakelijkheid van de BHV’er en jurisprudentie 98
6.1 Inleiding 98
6.2 Verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid 98
6.3 Juridische aansprakelijkheid 98
6.4 Samenvatting en enkele praktijksituaties 104
6.5 Inleiding op de jurisprudentie 105
6.6 Concreet 115
6.7 Meer weten 115

B ORGANISATIE BEDRIJFSHULPVERLENING 116

7 Maatgevende factoren voor BHV 116
7.1 Inleiding 116
7.2 Verplichtingen ten aanzien van maatgeving 116
7.3 Het vaststellen van risico’s en gevaren 119
7.4 Risico, gevaren en bedrijfshulpverlening 122
7.5 Maat voor de bedrijfshulpverlening 125
7.6 Richtlijnen voor maatgeving 128
7.7 Meer weten 130

8 Opzet en structuur van de BHV-organisatie 132
8.1 Inleiding 132
8.2 De uitgangspunten voor de organisatie 132
8.3 Kenmerken van de BHV-organisatie 134
8.4 De BHV als organisatieonderdeel 137
8.5 Een praktische BHV-organisatie 138
8.6 Elk bedrijf zijn eigen organisatie 140
8.7 Concreet 140
8.8 Meer weten 141

9 Samenwerken in bedrijfshulpverlening 142
9.1 Inleiding 142
9.2 Waarom samenwerken 142
9.3 Verantwoordelijkheden 143
9.4 Vormen van samenwerking 145
9.5 Factoren voor samenwerking 150
9.6 Werkwijze voor opzetten van een gezamenlijke bedrijfshulpverlening 152
9.7 Concreet 158

C OPLEIDING EN OEFENING BEDRIJFSHULPVERLENING 160

10 Bedrijfshulpverlening leren 160
10.1 Inleiding 160
10.2 Competenties 160
10.3 Competenties en functies 164
10.4 Leren, opleiden, trainen en oefenen 166
10.5 Leerprogramma 168
10.6 Concreet 169
10.7 Meer weten 170

11 Opleiding, training en oefening 171
11.1 Inleiding 171
11.2 Wat moet er geleerd worden 171
11.3 Frequentie van oefenen en trainen 173
11.4 Hoe bereid ik een oefening voor 174
11.5 Draaiboek oefening 175
11.6 Evaluatie van een oefening of inzet 177
11.7 Registratie 177
11.8 Oefenjaarplan 178
11.9 Oefenen op een oefencentrum 179
11.10 Concreet 180

D PLANNING EN PREPARATIE BEDRIJFSHULPVERLENING 181

12 Plannen voor de BHV 181
12.1 Inleiding 181
12.2 Soorten plannen 181
12.3 Basismethoden voor opzet bedrijfsnoodplan 183
12.4 Toegankelijkheid van informatie 186
12.5 Stappenplan voor opzet bedrijfsnoodplan 187
12.6 Inhoud bedrijfsnoodplan 189
12.7 Inhoud ontruimingsplan 190
12.8 Concreet 191
12.9 Meer weten 191

13 Bereikbaarheidskaarten en aanvalsplannen 192
13.1 Inleiding 192
13.2 Bereikbaarheidskaart 192
13.3 Aanvalsplan 196
13.4 Concreet 198
13.5 Meer weten 199

14 Beheer van blustoestellen, brandslanghaspels en nooddouches 200
14.1 Inleiding 200
14.2 Wettelijke eisen aan draagbare blustoestellen 201
14.3 Wat het facilitair management of de BHV zelf kan 201
14.4 Wat het facilitair management of de BHV niet zelf kan 206
14.5 Concreet 207
14.6 Meer weten 208

15 CBRN en BHV 210
15.1 Inleiding 210
15.2 Dreiging van CBRN-middelen 210
15.3 Wat mag u verwachten van de hulpdiensten? 214
15.4 Relevante scenario’s met gevaarlijke stoffen 215
15.5 Concreet 221
15.6 Meer weten 221

E UITVOERING BEDRIJFSHULPVERLENING 223

16 BHV en brandbestrijding 223
16.1 Inleiding 223
16.2 Wat is brand 223
16.3 Wat zijn de gevaren bij brand 226
16.4 Optreden bij brand 228
16.5 Informatie voor de brandweer 230
16.6 Concreet 231

17 Eerstehulpverlening 233
17.1 Inleiding 233
17.2 Wat is Eerste Hulp? 233
17.3 Welke Eerste Hulp verleent de bedrijfshulpverlener? 236
17.4 Wie verleent eerste hulp in een bedrijf? 238
17.5 Hoe wordt eerste hulp verleend? 241
17.6 Persoonlijke beschermingsmiddelen bij eerste hulpverlening 242
17.7 Concreet 243
17.8 Meer weten 243

18 Omgang met gevaarlijke stoffen 245
18.1 Inleiding 245
18.2 Wat zijn gevaarlijke stoffen 245
18.3 Gevaarlijke stoffen volgens CLP/EU-GHS 247
18.4 Gevaarlijke stoffen volgens het ADR 249
18.5 Herkenning van soort en belangrijkste gevaar 251
18.6 Veiligheidsinformatiebladen 251
18.7 Gevaarlijke afvalstoffen 252
18.8 Explosieveiligheid 253
18.9 BHV en gevaarlijke stoffen 254
18.10 Concreet 255
18.11 Meer weten 256

19 Ontruimen 257
19.1 Inleiding 257
19.2 Uitgangspunten bij ontruiming 257
19.3 Het ontruimen 259
19.4 Probleemgroepen en probleemsituaties bij ontruiming 264
19.5 Concreet 266
19.6 Meer weten 267

20 Milieuaspecten en veiligheidsaspecten van calamiteiten 268
20.1 Inleiding 268
20.2 Milieutermen 269
20.3 Gevolgen voor het milieu 270
20.4 Preventieve maatregelen 273
20.5 Concreet 275
20.6 Meer weten 276

F MANAGEMENT EN COMMUNICATIE 278

21 Leidinggeven 278
21.1 Inleiding 278
21.2 Leiderschapsrollen 278
21.3 Situationeel leiderschap 280
21.4 Leiderschap in noodsituaties 281
21.5 Het geven van opdrachten 284
21.6 Leidinggeven als rugdekking 285
21.7 Samen leiding geven 285
21.8 Concreet 288
21.9 Meer weten 289

22 BHV en crisismanagement 290
22.1 Inleiding 290
22.2 Definities 290
22.3 BHV versus crisismanagement 292
22.4 Planmatige voorbereiding 293
22.5 Crisisplannen en BHV-plannen 293
22.6 De organisatie 294
22.7 Competenties 296
22.8 Specifieke activiteiten: nazorg 297
22.9 Concreet 298
22.10 Meer weten 298

23 Melding, inspectie en onderzoek 299
23.1 Inleiding 299
23.2 Overheidspartijen en hun taken 299
23.3 Afstemming tussen overheidsinstanties 304
23.4 Bevoegdheden 306
23.5 Concreet 307
23.6 Meer weten 307

24 Opvang en nazorg na een schokkende gebeurtenis 310
24.1 Inleiding 310
24.2 Trajecten van verwerking door de tijd heen 311
24.3 Welke stressreacties zijn te onderscheiden? 313
24.4 Praktische tips voor de eerste opvang 314
24.5 Welke factoren beïnvloeden de verwerking? 316
24.6 Monitoring en eventuele verwijzing 317
24.7 Zorgverlener: zorg voor jezelf 319
24.8 Meer weten 320

G HULPMIDDELEN BEDRIJFSHULPVERLENING 321

25 Blusmiddelen 321
25.1 Inleiding 321
25.2 Brand en explosies 321
25.3 Brandontwikkeling 323
25.4 Brandklassen 326
25.5 Blusprincipes 328
25.6 Mobiele blusmiddelen 329
25.7 Soorten blustoestellen 332
25.8 Bepaling van het vereiste aantal blustoestellen volgens NEN 4001 332
25.9 Verrijdbare blustoestellen 337
25.10 Blusdekens 337
25.11 Stationaire blusmiddelen 338
25.12 Onderhoud van brandbestrijdingsmiddelen 340
25.13 Concreet 340
25.14 Meer weten 341

26 Eerstehulpmiddelen op het werk 342
26.1 Inleiding 342
26.2 Wettelijk kader 342
26.3 Keuze van de middelen 342
26.4 Vereiste kennis en vaardigheden 343
26.5 Deskundige bijstand 344
26.6 Oefeningen 344
26.7 Middelen en toepassing 344
26.8 Bereikbaarheid hulpmiddelen 345
26.9 Concreet 345
26.10 Meer weten 346

27 Uitrusting voor de bedrijfshulpverlening 347
27.1 Doel van de BHV-uitrusting 347
27.2 Soorten uitrusting 348
27.3 Gebruik, inspectie en onderhoud van de uitrusting 353
27.4 Toepassing van de uitrusting 355
27.5 Bijzondere aspecten van de uitrusting 356
27.6 Concreet 358
27.7 Meer weten 360

28 Informatiemiddelen 361
28.1 Inleiding 361
28.2 Informatiebeheersing 361
28.3 Hulpmiddelen 363
28.4 Operationele BHV-leiding 363
28.5 Crisisteam 364
28.6 Smartphones en tablets 367
28.7 Concreet 368
28.8 Meer weten 368

29 Communicatiemiddelen 369
29.1 Inleiding 369
29.2 Communicatie en middelen 369
29.3 Technische aspecten 371
29.4 Communicatiemiddelen 373
29.5 Wat betekent dit in de praktijk 380
29.6 Concreet 384
29.7 Meer weten 386

30 Detectie- en meetapparatuur 387
30.1 Inleiding 387
30.2 Brandmeldinstallatie 387
30.3 Brandmeldinstallatie: belangrijke schakel in brandveiligheid 387
30.4 Certificeren 388
30.5 Beheer en onderhoud 389
30.6 Aansturing vanuit regelgeving 390
30.7 Verschillende uitvoeringsvormen (omvang) 391
30.8 Opbouw 394
30.9 Opleiding 398
30.10 Meer weten 399

Register 401