Durf het verschil te maken

Voorwoord Wouter Hart 13

Woord vooraf Merlijn Ballieux 17

Hoofdstuk 1 Waarom dit boek? 21
1.1 Verkrampte organisaties en de magische deur 21
1.2 Onze ambitie en de essentie van onze visie 22
1.3 Drie observaties uit de huidige veranderpraktijk 24
1.4 Een visie op veranderen die aansluit bij wat nu nodig is 26
1.5 Bijsluiter 28
1.6 Opbouw van dit boek 29

Deel I Veranderen: wat is nu realistisch en wat niet? 31

Hoofdstuk 2 Een verandering begint niet bij nul 33
2.1 Inleiding 33
2.2 Waar begint je denken over verandering? 33
2.3 Wat is je startpunt bij veranderen? 35
2.4 Zet de methodiek niet centraal 40
2.5 Stel je je als veranderaar onafhankelijk op, of neem je jezelf mee? 43

Hoofdstuk 3 Voorbij veranderen op papier en prutsen aan de hark 49
3.1 Inleiding 49
3.2 Veranderen op papier 52
3.3 Prutsen aan de hark 56
3.4 Echte gesprekken voeren en interveniëren in de leefwereld 58
3.5 Vele micro-interventies zorgen voor een megaverandering 62

Hoofdstuk 4 De valkuilen van veranderpilots of -projecten 63
4.1 Inleiding 63
4.2 Boven op het reguliere werk, uit het reguliere werk 63
4.3 Het middel wordt het doel 66

Hoofdstuk 5 Veranderen in de echte wereld 71
5.1 Inleiding 71
5.2 De kracht van de context 71
5.3 Opknippen en afzonderen: operatie geslaagd, patiënt overleden 76
5.4 Verbinden, vereenvoudigen en durven werken met complexiteit 78
5.5 Zie je macht, belangen en informele lijnen? 82

Hoofdstuk 6 Verandering en sturing: je krijgt waar je (niet) op stuurt 89
6.1 Inleiding 89
6.2 Gezonde sturing 90
6.3 De behoefte aan goed leidinggeven 96
6.4 Eerste valkuil: Algemene oplossingen voor specifieke problemen 107
6.5 Tweede valkuil: Verandering zonder sturing 111
6.6 Derde valkuil: Te dominante sturing 114
6.7 Vierde valkuil: Dubbele sturing 120

Hoofdstuk 7 Vier voorwaarden voor realistisch veranderen 127
7.1 Inleiding 127
7.2 Veelvoorkomende reacties op veranderingen 128
7.3 Eerste voorwaarde: Een aantrekkelijk perspectief 129
7.4 Tweede voorwaarde: Zelf op de foto staan 131
7.5 Derde voorwaarde: Ontspanning 132
7.6 Vierde voorwaarde: Discipline en de kracht van het volhouden 136

Deel II Vier leidende principes om het verschil te maken 139

Hoofdstuk 8 De gewenste toekomst naar het hier-en-nu halen 141
8.1 Inleiding 141
8.2 Een ander perspectief 141
8.3 Stel de verandering niet uit 145
8.4 De gewenste toekomst naar het hier-en-nu halen 148
8.5 Handel congruent met de gewenste toekomst 155
8.6 Een experimentele en onderzoekende houding 157
8.7 Iedere ontmoeting is een kans voor een interventie 159

Hoofdstuk 9 Differentiatie als uitgangspunt 163
9.1 Inleiding 163
9.2 Maak de verandering up close and personal 164
9.3 Het verschil tussen wat we zeggen en wat we doen 171
9.4 Het verschil maken door het verschil te organiseren 174

Hoofdstuk 10 Aansluiten bij de bestaande energie 179
10.1 Inleiding 179
10.2 What’s really crying out for change? 180
10.3 Aansluiten bij de omgeving 184
10.4 Aansluiten bij de persoon 190

Hoofdstuk 11 Alle niveaus bewegen tegelijk 195
11.1 Inleiding 195
11.2 Diagonaal en dwars door de organisatie kijken 195
11.3 Creëer beweging op alle niveaus 198
11.4 Iedereen staat op de foto 201
11.5 Zonder beweging geen verandering 203

Deel III Realistisch veranderen in de praktijk 205

Hoofdstuk 12 Veranderen zonder blauwdruk 207
12.1 Inleiding 207
12.2 Geen blauwdruk, toch een aanpak 208
12.3 Aansluiten bij de natuurlijke momenten voor verandering 215
12.4 Een groeiende sneeuwbal vol nieuwe betekenisgeving 217
12.5 Werken met wat meetbaar is of met wat merkbaar is? 223
12.6 Geen beleid uitrollen, maar beleid oprollen 228
12.7 Het bouwen van ketens van vertrouwen 233
12.8 Kwaliteiten die helpen bij realistisch veranderen 236

Hoofdstuk 13 Verandering is nooit een diskwalificatie van het verleden, maar altijd een belofte voor de toekomst 243
13.1 Inleiding 243
13.2 Wanneer ben je klaar? 243
13.3 Hoeveel verschil durf jij te maken? 244
13.4 Realistisch veranderen om dromen te verwezenlijken 245
13.5 Ruimte voor beweging 246
13.6 The Human Factor 246

Nawoord Merlijn Ballieux 249

Epiloog Manfred van Doorn 253