Democratie op wankele bodem

Woord vooraf 9
Inleiding. Het wantrouwen regeert 13
Verloren vertrouwen 13
De centrale thematieken 15
Overzicht 20

1. Het politieke en de democratie 25
Politiek zonder illusies: Machiavelli 28
De democratie volgens Claude Lefort 42

2. Het ideaal van de rechtsstaat 69
Hobbes en de politieke representatie 72
Rousseau en de volkswil 77
Kant en de dialoog van fenomeen en idee 88
Het rechtspositivisme 104
Een kantiaans constructivisme 108
De balans 111

3. De crisis van het liberalisme en de teloorgang van de 115
sociaaldemocratie
Kants juridisch liberalisme 116
De crisis van het klassieke liberalisme 119
Het sociaalliberalisme 123
Het sociaal-politiek constructivisme 132
De implosie van het socialisme 139
De internationale context 145
Lessen voor de toekomst 151

4. De hegemonie van het neoliberalisme 157
Het ordoliberalisme 158
Neoliberalisme 163
De neoliberale ideologie 171
De media en de onzichtbare ideologie van het neoliberalisme 187
Contradicties en beperkte houdbaarheid van het neoliberalisme 191

5. De terugkeer van het conflict 203
Antonio Negri en het agonisme van Spinoza 206
Het politiek antagonisme van Carl Schmitt 211
Chantal Mouffe en de politieke paradox van de liberale democratie 231

6. Populisme 253
Nietzsche als profeet 255
De ambiguïteit van Tocqueville 267
Het actuele populisme 273
Intern-democratische correcties als alternatief 291
Het populisme als symptoom en wake-upcall 299

7. Het politieke terugwinnen 305
De actuele uitdagingen 306
Een kritiek van vertrouwen en de strijd om erkenning 312
Een kritiek van het politieke 324
‘De jeugdigheid van het oude Europa’ 360

Epiloog 373
Noten 375
Bibliografie 393
Register van personen 405
Register van zaken 409